Toplumsal yaşama yeni giren bir olgu olarak internet aslında çok geniş bir kapsama sahiptir. Internet yalnizca bilgi paylaşımı demek değil, küresel dünyanin büyük oranda temsil edildiği öyle bir platformdur ki, artik kendine özgü terminolojisi, kurallari ve araçlarıyla insan zihnindeki sınırlara bile meydan okumaktadir. Gündelik yaşamımıza soktuğu pek çok yenilikle birlikte, genel olarak bir iletişim biçimi olan interneti anlamak için bir anlamda öncülleri olan KİA(Kitle İletişim Araçları)'yla ilgili degerlendirmeleri gözden geçirmek, aradaki benzerlik ve ayrımları kısaca bulgulamak gerekmektedir. Çünkü geleneksel KİA hakkindaki görüş ve düşüncelerden referans almak, sosyal bir olgu olarak interneti anlamamızı kolaylaştıracaktır.
Kitle iletişiminin diger iletişim biçimlerinden ayırıcı özellikleri genel olarak şu şekilde sıralandırılabilir: Öncelikle kamusaldır ve kurumsallığı gerektirir. Ancak burada kurumsallik, 'kamu yararina' oldugu varsayilan belli ilke ve politikalarin olusturulmasi ve uygulanmasi etkinliklerini de içermektedir. Ayrıca kamusallıktan kasıt alanın kamusal alan olmasıdır yani modern toplumlarda bağımsız sivil kuruluşlar tarafından oluşturulan, eleştirel ve özgürleştirici ifadenin hayat bulduğu metoforik platformlar olarak tanımlanan alan kamusal alandır ki internet de buna en güzel örneklerden biridir.(Forumlar,sanal gazetelerdeki yorumlar,chat gibi programlar)
Bundan baska KİA tarafindan yayılan kültürel ürünler halkın çogunlugu tarafından kolayca elde edilebilir. Bütün bu özellikleriyle birlikte kitle iletişimi, tek bir kaynaktan çok sayıda tüketiciye yönlendirilmiş sürekli bir bilgi akışını ifade etmektedir.
Internetin ne tür bir kitle iletişimi gerçeklestirdiği de önemli bir soru olarak karşımıza çıkmaktadir. KİA genel olarak görsel, işitsel ve görsel-işitsel olmak üzere üç ana grupta sınıflandırılmaktadır. Tüketiciler açısından baktığımızda KİA ve internet arasinda önemli bir farklılık mevcuttur. Her bir KİA'nin olanaklari çerçevesinde belli sınırlılıkları vardır ve tüketiciler de bu sınırları gözetmek zorundadir. Örnegin, işitsel bir aygıt olarak radyo, dinleyicisine yalnızca işitsel olanakların elverdiği ölçüde enformasyon akışıni gerçeklestirebilir. Ancak internet bütün bu kategorilerden daha fazlasını yapisinda barındırdığına göre, şu ana kadar geliştirilmis KİA tanimlarinin dışında bir yer almalidir. Internet her ne kadar kurumsal ve kamusal içerigiyle KİA'na benzer bir yapiya sahip olsa da, hem radyo, hem televizyon, hem film izleme aygiti, hem de yazili basin islevlerini bir arada barindirdigi gibi, bunlarin da ötesinde elektronik posta ve sohbet olanaklarina da sahiptir.!
Dolayisiyla internetten sözederken, onun bir KİA degil, daha çok bir kitle etkileşim aracı olduğunu düsünmek daha dogru olacaktir. Çünkü internetin en belirleyici özelliklerinden biri enformatik akışın kullanicilar tarafindan yönlendirilebilmesidir. Diger bir deyişle kullanıcılar, enformasyonla etkileşme olanağına sahiptir.
Aslinda bilgi paylasimi veya tüketiminin internet gibi bir ortam sayesinde kolayca gerçekleşebilmesi yeni bir siyasal ve sosyal ütopyanin da olusmasina olanak tanımıştır. Gerçekten de internet insanlik adina son derece heyecan verici bir olgu olarak karsimiza çikmaktadir.
Gerek KİA, gerekse internet hakkinda düsünürken zaman ve zamanin kullanim biçimleri önemli bir ölçüt olarak karsimiza çikmaktadir. Çünkü zaman, "toplumsal gelişmenin belli bir basamağından itibaren olayların akışı içindeki yerlerini tayin edebilmek için insanlarin öğrenmek zorunda olduklari bir araç" olarak önemli bir kültürel ve dogal koşullanmadir.
Internetin en belirleyici özelliği, modern insanin zaman kavrayışına belli noktalarda hitap etmemesidir. Bir internet kullanıcısı için bu anlamda bir doğal, 'ideal zaman'dan söz edilemez. Çünkü internetin önemli bir özelligi, her bir veriyi zamandan bagimsiz olarak kullanıcıya iletmesidir. Diğer bir deyişle internet kullanimi sirasinda kullanici bir anlamda tarihselliginden arinir. Kullanici gündelik yasamindaki zamana iliskin sınırlılıklarından bagimsizlasmistir. Artik geçmis ve gelecek kavramlari, internet kullanimi sirasinda pek anlam tasimaz. Bunun bir nedeni, internetin zaman ve mekan farklılıklarını önemsizleştiren bir elektronik bilgi ağı olarak, istenen her yerden ve her zaman erişime olanak tanımasıyken, diger bir nedeni de internetteki veri akışınin sürekliligi ve bu sürekliligin belli bir periyoda sahip olmamasıdır. Bu noktada internet ile kitle iletişim araçları arasindaki ayrım belirginleşmektedir: Kitle iletişim araçlarinin temel özelliklerinden biri zamana bagimli olmalaridir, yani belli periyotlarla enformatik akışı gerçeklestirirler. Gazeteler günlük veya haftaliktir, radyolar ve televizyonlar yayin akislari uyarinca belli formatli yapımlari belli gün ve saatte yayinlamak zorundadırlar. Bu durum ayni zamanda kitlesel iletişimin bir temel kosuludur. Her bir KİA, tüketici hedefine neyi nerede ve ne zaman bulabilecegini yapisi ve isleyisi gereği bildirmek zorundadır.
Kaynaklar: İNTERNET VE YABANCILAŞMA - Özer Eltugay (http://inet-tr.org.tr/inetconf6/tammetin/yabancilasma.html)
Polemik:"Kamusal alan mı mekan mı?" - Zeynep Güney (http://www.8sutun.com/node/43843)
Mustafa Erdem Tomuş
Marmara Bilişim '07
0 yorum:
Yorum Gönder